اجرای پروژه‌های‌ چاه‌آزمایی

یادگیری همراه با اجرای پروژه

از سال سوم دانشگاه که درس چاه آزمایی را با دکتر رستمی در انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران گذراندم، علاقه من به این درس بوجود آمد. دلیل اصلی علاقه من به مباحث چاه آزمایی این هست که احساس می کنم علم ریاضیات دخالت بیشتری در این مبحث دارد و پشت تمام  تحلیل های آن ریاضیات قرار دارد.

در سال چهارم دانشگاه تنها هدف من از مطالعه برای کنکور ارشد نفت، قبولی در دانشگاه صنعت نفت و گذراندن پروژه کارشناسی ارشد خودم در زمینه چاه آزمایی و زیر نظر دکتر عبدالنبی هاشمی بود که دقیقاً همین اتفاق هم افتاد و من به محض ورود به دانشگاه پروژه خودم را در زمینه چاه آزمایی یکی از مخازن گاز میعانی ایران تعریف کردم.

در سال اول مقطع کارشناسی ارشد با دکتر کرد آشنا شدم و کلاس حل تمرین دانشجویان سال چهارم کارشناسی در دانشکده نفت به من واگذار  شد (از زحمت های ایشان و موقعیتی که برای من فراهم نمودند بسیار متشکرم).

در سال دوم مقطع کارشناسی ارشد به طور کاملا اتفاقی با یکی از مهندسان با تجریه مناطق نفت خیر جنوب آشنا شدم و موارد متعدد عملیاتی  و نرم افزاری را از ایشان یاد گرفتم.

در این چند سال سعی کردم که موارد حداقلی را در علم چاه آزمایی یاد بگیرم و من تازه در ابتدای مسیر هستم. برای اینکه بتوانم آموخته هایم را به صورت کاملاً عملی و تجربه به کار ببندم، تصمیم گرفتم که با دوستانی که قصد دارند پروژه مقطع کارشناسی، ارشد و یا حتی پروژه های مستقل خود را در زمینه چاه آزمایی تعریف کنند، همکاری موثر و دوجانبه داشته باشم.

به همین جهت این دوستان می توانند با من در تماس باشند و برای تعریف و اجرای پروژه همکاری داشته باشیم و این باعث خوشحالی و پیشرفت من نیز خواهد بود. در طول مسیر اجرای پروژه با یکدیگر همکاری نموده و هر جایی را که بلد نباشم از سایر دوستانم در صنعت نفت کمک خواهم گرفت تا کار اصولی و موثری را انجام دهیم و به پایان برسانیم.

و اما خط مشی من در اجرای پروژه های چاه آزمایی بر اساس اصل بیان شده توسط نسیم طالب می باشد:

” نسیم طالب در دورانی که هنوز رکود اقتصاد جهانی در سالهای ۲۰۰۸ و سالهای پس از آن پیش نیامده بود، همیشه و همه‌جا اعلام می‌کرد که نظام بانکداری فعلی، شکننده (Fragile) است. او که همیشه معتقد بوده است باید به حرف کسانی گوش کنید که پای خودشان در تصمیم‌ و اظهارنظرشان گیر باشد، برای اثبات باورش به حرف خودش، قسمت عمده‌ی دارایی‌اش را روی معاملات آتی بازار بورس با فرض شکسته شدن نرخ‌ها سرمایه‌گذاری کرد و اتفاقاً بخش قابل توجهی از دارایی امروز او نیز از همین طریق کسب شده است.”

---

تماس با من برای شروع همکاری:

[e-mail]

صادق سلمانی

کیوی (KIWI)

در نرم افزار چاه آزمایی سفیر یک ماژولی هست به نام KIWI که مخفف عبارت Kappa intelligent well test interpretation هست. 

در این ماژول از هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) استفاده میشه و به مفسر مدل های احتمالی را پیشنهاد میده و به ما برای پیدا کردن مدل و تخمین پارامترهای مخزن کمک میکنه. کیوی هیچ گونه اطلاعاتی در مورد زمین شناسی، ژئوفیزیک، تاریخچه میدان و غیره نداره و صرفاً بر اساس شکل نمودار مشتق فشار یک سری مدل هایی را پیشنهاد میده. بنابراین زیاد نمیشه بر روی مدل های پیشنهادی آن اتکا کرد و بیشتر جنبه آموزشی داره تا کاربردی و عملیاتی.

امروز به طور اتفاقی یک انیمیشن در آپارات دیدم تحت عنوان Kiwi . قصه این انیمیشن به این صورت هست که یک پرنده کوچک که بال نداره و اسمش هم کیوی هست، در آروزی پروازه. به همین جهت شروع میکنه و بر روی دامنه یک کوه تقریباً عمودی یک سری درختهایی را با میخ محکم میکنه و میره بالای کوه. در انتها که چندین درخت را به دامنه کوه میخکوب کرد و کارش تموم شد، یک عینک خلبانی را چشمانش میذاره و از بالای کوه میپره. اون به خیال خودش داره از میان درختانی که به صورت افقی به دامنه کوه وصل شده اند پرواز میکنه ولی غافل از اینکه در حال یک سقوط آزاد هستش! به صدای تلق در اخر انیمیشن دقت کنید. کمی ناراحت کننده بود.

پی نوشت: موضوع این انیمیشن با اون مبحث نرم افزار سفیر هیچ ارتباطی نداشت ولی چون این روزها خیلی درگیر این نرم افزار هستم، به محض دیدن نام این انیمیشن، یاد ماژول KIWI در این نرم افزار افتادم:)

چرا کارها را نیمه تمام رها می کنیم؟

چندین سال بود که هرچه اراده می کردم تا یک زبان برنامه نویسی را یاد بگیرم، هر بار نیمه تمام رها میشد. یک مدت متلب کار کردم و چندین آموزش ویدئویی از سایت فرادرس تهیه کردم و حتی حدود شصت صفحه جزوه هم نوشتم ولی در نهایت به انجام پروژه ختم نشد و آن را کنار گذاشتم. در یک بازه زمانی، به دلیل شغل پسرخاله ام که برنامه نویسی با سی شارپ است، این زبان را نیز شروع کردم ولی باز رها شد. آن موقع با هر بار رها شدن یادگیری برنامه نویسی، بسیار خودم را سرزنش می کردم و تصور می کردم که استعداد این کار را ندارم. 

چند ماه پیش بود که دوباره تصمیم گرفتم برنامه نویسی را شروع کنم. ولی این بار واقعاً نیاز داشتم که یاد بگیریم. در یک پروژه ای که کاملاً به صورت اختیاری آن را استارت زده بودم، مجبور شدم که یک الگوریتم ریاضیاتی را کدنویسی کنم. در ابتدا از چند تا از دوستانم خواستم که آن را در متلب برای من کدنویسی کنند و در اختیارم قرار دهند. ولی هر بار از انجام آن طفره رفتند و در نهایت خودم ماندم و خودم.

این شد که تصمیم گرفتم شروع کنم، ولی با راه حلی متفاوت. در سایت دانشگاه های مختلف و برتر دنیا جستجو کردم تا ببینم آن ها چه زبانی را تدریس می کنند. بعد از دو سه روز زبان مورد نظرم را یافتم. حال به مرحله یادگیری آن زبان رسیده بودم. به طور اتفاقی متوجه شدم که سایت فرادرس آموزش ویدئویی آن زبان برنامه نویسی را دارد. بنابراین، سریعاً آن را خریدم و در حدود سی ساعت فیلم آموزشی دیدم و جزوه نوشتم. فکر می کنم الآن جزوه ام حدود هشتاد صفحه هست. از آنجایی که تا به حال اسم این زبان را نشنیده بودم و همچنین کسی نیز به من معرفی نکرده بود، اشتیاق زیادی برای یادگیری آن داشتم و لذت می بردم. پس از چندین روز، کل آموزش ها را مشاهده کردم و کلیات آن را یاد گرفتم. یک شب بعد از دفاع از پایان نامه ارشدم، در حالیکه تنها در اتاق بودم و همه دوستان به خانه رفته بودند، تصمیم گرفتم که آن الگوریتم را کدنویسی کنم. خلاصه حدود 5 ساعت وقت گذاشتم و در نهایت موفق به کدنویسی آن شدم. چنان لذتی داشت که نگو. به قول معروف نیازی به منت کشی کسی نیز نبود. 

قصدم از این مطلب این هست که بگویم بهترین راه حل برای یادگیری آن است که در ابتدا یک مسأله برای خودمان تعریف کنیم و در حقیقت فرایند یادگیری به صورت پروژه-محور باشد. این در حالی است که اکثر ما، ابتدا چندین نرم افزار را یاد می گیریم و سپس به فکر استفاده از آن ها می افتیم. برای همین هست که همیشه همه کاره و هیچ کاره ایم. همه نرم افزارها را بلد هستیم ولی دقیقاً نمی دانیم که کجاها مورد استفاده قرار می گیرند و در پشت نرم افزارها چه خبر است. خیلی سخت است که ابتدا یک نرم افزار را یاد بگیریم و سپس به فکر ایجاد راه هایی برای استفاده از آن ها و کسب درآمد باشیم. پیشنهاد مناسب آن است که تا زمانی که به مسأله ای برنخورده اید و یا چالش و درگیری ذهنی ندارید، سراغ یادگیری هیچ نرم افزاری نروید؛ چرا که به سرعت فراموش می کنید و یادگیری شما کاربردی نخواهد بود.

بهترین ایجاد کننده انگیزه در وجود من برای یادگیری هر موضوع جدیدی، کسب درآمد از آن و تبدیل مستقیم دانش به ارزش می باشد؛ خواه در کوتاه مدت و خواه در بلند مدت.

پروفایل افت فشار در اطراف چاه تولیدی

پس از گذشت مدت زمانی از تولید، پروفایل فشار در اطراف دهانه چاه به شکل یک مخروط می شود. شکل های زیر از آنالیز عددی یک مدل در نرم افزار سفیر گرفته شده اند:

روش های آنالیز تست ساخت فشار

روش های آنالیز تست ساخت فشار:

1) روش هورنر: نمودار Pws را بر حسب HTR در مختصات نیمه لگاریتمی رسم می کنیم.

2) روش MDH: نمودار Pws را بر حسب dt در مختصات نیمه لگاریتمی رسم می کنیم.

3) روش Agarwal Equivalent-Time: نمودار Pws را بر حسب dte در مختصات نیمه لگاریتمی رسم می کنیم.

تذکر: زمانی از روش MDH استفاده می کنیم که tp خیلی بزرگ تر از dt باشد؛ مثلاً 10 برابر و یا بزرگتر باشد.

تذکر مهم: حداکثر مقدار dte برابر با tp می باشد. پس دقت کنید که اگر از روش زمان معادل استفاده کنید، داده های زمان های انتهایی فشرده می شود و به خوبی در نمودار دیده نمی شود... یعنی ممکن است که شما اثر مرز مخزن را در نمودار زمان معادل نبینید...

چاه آزمایی در چاه های افقی

1) جریان شبه شعاعی اولیه در صفحه عمودی: تراوایی عمودی (kv) محاسبه می گردد.

2) جریان خطی در بین مرزهای بالایی و پایینی: طول موثر چاه (hw) بدست می آید.

3) جریان شعاعی نهایی در صفحه افقی: تراوایی در جهت شعاعی (یا همان تراوایی افقی) محاسبه می شود.

انواع رژیم های جریانی در یک مخزن بسته

این شکل یک تست کاهش فشار با دبی ثابت را در یک مخزن بسته نشان می دهد. چند نکته که از نمودار بالا می توان بدست آورد:

👈در حالت transient یا unsteady-state، هنوز اثر افت فشار به هیچیک از مرزهای مخزن نرسیده است.

👈در حالت transition یا late transient، اثر افت فشار صرفاً به بعضی از مرزهای مخزن رسیده است. این بازه جریانی جزئی از بازه LTR می باشد.

👈 در حالت شبه پایدار یا pseudo-steady state ، اثر افت فشار به تمام مرزهای مخزن رسیده است و در این حالت است که از مفهوم ضریب شکل (shape factor) استفاده می کنیم.

🚫 دو مفهوم transient و transition را با یکدیگر اشتباه نگیرید.

تذکر: گاهی اوقات PSS را semi-steady state نیز می نامند.

تفاوت ضخامت خالص، ضخامت ناخالص و ضخامت مشبک کاری

ضخامتی از مخزن که در تولید سیال مشارکت دارد را ضخامت خالص (Net Thickness) می نامند. از سوی دیگر، ضخامت ناخالص (Gross Thickness) شامل کل ضخامت مخزن می باشد؛ یعنی ممکن است شامل شیل نیز باشد که یک سنگ غیر مخزنی است و در تولید سیال مشارکت ندارد. در چاه آزمایی، ضخامت خالص در جهت عمود بر مرزهای بالایی و پایینی اندازه گیری می شود. در شکل های زیر، حالات مختلف ضخامت خالص مخزن نشان داده شده است:

تفاوت مخزن بی نهایت و بسته

خیلی از اوقات در کتاب ها با دو نوع مخزن زیر مواجه میشیم:

1- مخزن بی نهایت یا infinite-acting reservoir: اگر در آنالیز داده های چاه آزمایی، هنوز اثر افت فشار به مرزهای مخزن نرسیده باشد و در حقیقت هنوز هیچ یک از مرزهای مخزن را رویت نکرده باشیم، آنگاه رفتار مخزن به صورت بی نهایت خواهد بود. معمولاً به دلیل اینکه زمان تست ها کوتاه می باشد، اثر افت فشار زمان کافی برای رسیدن به مرزهای مخزن را نخواهد داشت و ما اثر آن را در نمودارها مشاهده نخواهیم کرد...

نکته: برخی اوقات این مخازن را مخزن نامحدود نیز می نامند.

2- مخزن بسته (closed reservoir): این مخزن با اسامی زیر نیز نامیده می شود: 

bounded reservoir ، finite reservoir ، limited reservoir

در این نوع مخازن، اثر افت فشار به تمام مرزهای مخزن رسیده است (دقت کنید که باید به تمام مرزهای مخزن برسد) و رژیم جریانی شبه پایدار برقرار خواهد شد. در مواردی که مرز بدون جریان داشته باشیم (مثل گسل نفوذناپذیر)، آنگاه جریان شبه پایدار وجود دارد. در این حالت، شاهد تخلیه فشاری خواهیم بود و رابطه افت فشار با زمان به صورت خطی خواهد بود. اگر زمان تست طولانی باشد، و یا مخزن کوچک باشد، اثر افت فشار به مرزهای مخزن می رسد. 

روش رسم و محاسبه مشتق فشار در اکسل (فایل ویدئویی)

در پست قبلی (این لینک) توضیحاتی در مورد روش محاسبه مشتق فشار دادم. اما این بار یک فایل ویدئویی آماده کرده‌ام و در آن به طور کامل توضیح داده‌ام که چطوری می‌توانیم در اکسل نمودارهای مشتق فشار را رسم کنیم. 

محتوای این فایل ویدئویی:

• توضیح کامل روش‌های محاسبه مشتق فشار،
• استفاده از داده‌های یک تمرین برای محاسبه مشتق فشار به دو روش مختلف،
• رسم نمودار مشتق فشار در اکسل،
• توضیح مفهوم smoothing که در نرم‌افزارهای ولتستی از جمله سفیر به کار می‌رود.

با تهیه این فایل چه چیزهایی در اختیار شما قرار می گیرد:

• فایل ویدئویی به مدت زمان 20 دقیقه،
• فایل پی دی اف توضیحاتی که در ویدئو گفته می شود،
• فایل اکسل که تمام محاسبات در آن انجام می شود و نمودارهای مشتق فشار نیز رسم می گردند،
• یک نمونه مثال برای تمرین خودتان

 

قیمت محصول: 6500 تومان

 

 

---

 مشاهده نسخه دموی فایل ویدئویی